در تومور مغزی کجای سردرد میگیرد ؟ هرآنچه باید بدانید

به گزارش پارسینه ، سردرد یکی از شایع‌ ترین شکایات بیماران است، اما وقتی این درد به‌صورت مداوم، متفاوت از گذشته یا همراه با علائم عصبی بروز کند، می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر مانند تومور مغزی باشد. در بسیاری از موارد، اولین علامت تومورهای مغزی همین سردرد است، اما ویژگی و محل این درد بسته به ناحیه‌ی درگیر مغز تفاوت دارد. به‌عنوان مثال، در تومورهای ناحیه‌ی پیشانی، درد معمولاً در جلوی سر احساس می‌شود، در حالی که تومورهای پس‌سری بیشتر باعث درد در پشت سر و گردن می‌گردند.

شناخت الگوی سردردهای توموری اهمیت زیادی دارد؛ زیرا در مراحل اولیه ممکن است با میگرن یا سردردهای تنشی اشتباه گرفته شود. در چنین شرایطی، آگاهی از علائم هشدار دهنده و تمایز بین انواع سردردها می‌تواند نقش تعیین‌ کننده‌ای در تشخیص زودهنگام بیماری داشته باشد.

در این مقاله به‌صورت علمی و قابل‌فهم توضیح می‌دهیم در تومور مغزی معمولاً کدام قسمت سر دچار درد می‌شود، چه ویژگی‌ هایی این سردرد را از سایر انواع متمایز می‌کند، و چه زمانی باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب یا جراح مغز و اعصاب مراجعه کرد.

آیا هر سردردی نشانه تومور مغزی است ؟

خیر. واقعیت این است که اکثر سردردها هیچ ارتباطی با تومور مغزی ندارند. سردرد می‌تواند بر اثر خستگی، استرس، بی‌خوابی، کم‌آبی، مشکلات گردن یا حتی ضعف بینایی ایجاد شود. با این حال، سردرد ناشی از تومور مغزی ویژگی‌هایی دارد که آن را از سردردهای معمولی متمایز می‌کند. شناخت این تفاوت‌ ها کمک می‌کند تا در صورت بروز علائم نگران‌کننده، بیمار سریع‌تر تحت بررسی قرار گیرد.

سردردهای توموری معمولاً تدریجی و مداوم هستند و برخلاف میگرن، با استراحت یا مصرف مسکن به‌طور کامل برطرف نمی‌شوند. این نوع درد اغلب در صبح‌ ها شدیدتر است و ممکن است با تهوع یا استفراغ همراه شود؛ به‌ویژه وقتی بیمار از حالت خوابیده به نشسته تغییر وضعیت می‌دهد. علت این موضوع افزایش فشار داخل جمجمه در هنگام دراز کشیدن است.

در مقابل، سردردهای میگرنی معمولاً ضربان‌ دار و دوره‌ای هستند، اغلب در یک سمت سر احساس می‌شوند و با نور یا صدا تشدید می‌گردند. سردردهای تنشی نیز بیشتر به‌صورت احساس سنگینی یا فشار در کل سر توصیف می‌شوند.

در تومور مغزی کجای سردرد می‌گیرد ؟

محل سردرد در بیماران مبتلا به تومور مغزی بستگی مستقیم به ناحیه‌ای از مغز دارد که تومور در آن رشد کرده است. برخلاف سردردهای معمولی که اغلب منتشر یا دوطرفه هستند، سردرد توموری معمولاً در یک نقطه مشخص یا همراه با سایر علائم عصبی ظاهر می‌شود. شناخت الگوی این درد می‌تواند سرنخ مهمی برای محل درگیری مغز باشد.

در تومورهای لوب فرونتال (پیشانی)، سردرد معمولاً در ناحیه جلوی سر و پشت چشم‌ ها احساس می‌شود. این بیماران ممکن است دچار تغییرات رفتاری، اختلال در تمرکز یا کاهش حافظه کوتاه‌مدت هم باشند. تومور های لوب تمپورال (گیجگاهی) بیشتر باعث درد در کنار سر و ناحیه شقیقه می‌شوند و ممکن است با علائمی مانند اختلال در شنوایی یا گفتار همراه باشند. وقتی تومور در لوب پاریتال (میانی مغز) قرار دارد، درد معمولاً در بالای سر احساس می‌شود و ممکن است با ضعف یا بی‌حسی در یک سمت بدن همراه گردد. در تومورهای لوب اکسیپیتال (پس‌سری)، سردرد بیشتر در پشت سر و گردن دیده می‌شود و معمولاً همراه با تاری دید یا دوبینی است.

علاوه بر محل تومور، اندازه و میزان فشار آن بر ساختارهای مجاور نیز در شدت درد نقش دارد. گاهی سردرد منتشر است، به‌ویژه زمانی که تومور باعث افزایش فشار داخل جمجمه یا ادم مغزی شود. به طور کلی، هر سردردی که در یک ناحیه خاص ثابت بماند یا همراه با علائم عصبی جدید باشد، باید جدی گرفته شود و نیاز به بررسی دقیق تصویربرداری مغزی دارد.

ویژگی‌ های سردرد ناشی از تومور مغزی

سردرد ناشی از تومور مغزی معمولاً الگوی متفاوتی نسبت به سایر انواع سردرد دارد و همین تفاوت‌ هاست که به پزشک کمک می‌کند منبع درد را تشخیص دهد. یکی از مهم‌ ترین ویژگی‌ها، پیش‌ رونده بودن درد است؛ به این معنا که شدت سردرد به‌تدریج در طول هفته‌ ها یا ماه‌ ها بیشتر می‌شود و به درمان‌های معمول مانند مسکن‌ها پاسخ نمی‌دهد.

این نوع سردرد اغلب در صبح‌ها پس از بیدار شدن از خواب شدیدتر است، زیرا در هنگام دراز کشیدن، فشار داخل جمجمه افزایش می‌یابد. بیمار ممکن است همراه با سردرد دچار تهوع یا استفراغ بدون حالت تهوع قبلی شود، که از نشانه‌های افزایش فشار داخل جمجمه است.

در برخی بیماران، سردرد در اثر سرفه، عطسه، خم شدن یا تغییر ناگهانی وضعیت بدن تشدید می‌شود. این درد معمولاً عمقی، سنگین و مداوم توصیف می‌شود، نه ضربان‌دار مانند میگرن. همچنین ممکن است با علائم عصبی همراه باشد؛ مثل تاری دید، دوبینی، اختلال در تعادل، بی‌حسی اندام‌ها یا تغییر در گفتار و رفتار.

در تومورهای نزدیک مراکز بینایی، بیمار سردرد را در پشت سر همراه با تاری دید احساس می‌کند، در حالی که در تومورهای لوب فرونتال ممکن است درد همراه با تغییرات خلقی یا کاهش تمرکز بروز کند. به طور کلی، هر سردردی که الگوی جدیدی پیدا کرده، شدت آن در حال افزایش است یا با علائم عصبی دیگر همراه شده، باید جدی گرفته شود و نیاز به بررسی تصویربرداری (MRI یا CT Scan) دارد.

علائم همراه با سردرد توموری

سردرد تنها یکی از علائم تومور مغزی است و معمولاً در کنار سایر نشانه‌ ها بروز می‌کند. این علائم بسته به ناحیه‌ی درگیر مغز، نوع تومور و میزان فشار آن بر بافت‌های اطراف متفاوت‌اند، اما در مجموع حضور هم‌زمان چند علامت می‌تواند زنگ خطر مهمی برای مراجعه به پزشک باشد.

یکی از شایع‌ ترین علائم همراه، تغییرات بینایی است؛ مانند تاری دید، دوبینی یا کاهش میدان دید که به‌ویژه در تومورهای لوب پس‌سری (اکسیپیتال) یا نواحی نزدیک عصب بینایی دیده می‌شود. برخی بیماران دچار اختلال در گفتار یا درک زبان می‌شوند، به‌ویژه اگر تومور در لوب تمپورال یا فرونتال قرار داشته باشد.

اختلالات حرکتی یا حسی نیز از علائم مهم هستند؛ مثلاً ضعف یا بی‌حسی در یک سمت بدن، از دست دادن تعادل یا لرزش‌های ناگهانی. در بعضی موارد، تشنج (صرع ثانویه) اولین علامت تومور است و ممکن است در فردی ظاهر شود که قبلاً سابقه تشنج نداشته است.

از دیگر نشانه‌ های هشداردهنده می‌توان به تغییر در رفتار، خواب‌ آلودگی مفرط، اختلال حافظه، تهوع مداوم و استفراغ‌ های غیرقابل توضیح اشاره کرد. در کودکان یا سالمندان، تغییرات رفتاری ناگهانی و کاهش عملکرد روزمره نیز می‌تواند نشانه‌ای از درگیری مغزی باشد.

ترکیب سردرد با هر یک از این علائم باید جدی گرفته شود، زیرا احتمال وجود ضایعه ساختاری در مغز را مطرح می‌کند. تشخیص دقیق فقط با بررسی‌های تصویربرداری مانند MRI امکان‌پذیر است و مراجعه به پزشک متخصص مغز و اعصاب یا جراح مغز و اعصاب در چنین شرایطی ضروری است.

علت ایجاد سردرد در بیماران تومور مغزی

سردرد در بیماران مبتلا به تومور مغزی نتیجه‌ی مستقیم وجود تومور نیست، بلکه به‌دلیل تغییرات فشاری و تحریکی در ساختارهای درون جمجمه ایجاد می‌شود. مغز خود گیرنده درد ندارد، اما بافت‌های اطراف آن - مانند پرده‌های محافظ مغز (مننژ)، رگ‌های خونی و اعصاب حسی - نسبت به درد بسیار حساس‌ اند. وقتی تومور رشد می‌کند، این ساختارها را تحت فشار قرار می‌دهد و همین فشار باعث بروز سردرد می‌شود.

یکی از مهم‌ ترین مکانیسم‌ ها، افزایش فشار داخل جمجمه (Intracranial Pressure) است. با رشد تومور، فضای داخل جمجمه که محدود است، فشرده می‌شود و مایع مغزی‌ نخاعی نمی‌تواند به‌خوبی جریان پیدا کند. این تجمع مایع باعث ادم مغزی (تورم بافت مغز) شده و گیرنده‌های درد در مننژ تحریک می‌شوند. نتیجه آن، سردردهای صبحگاهی، تهوع و گاهی تاری دید است.

عامل دیگر، تحریک مستقیم اعصاب درد و عروق مننژیال توسط تومور است. این تحریک باعث درد عمیق و مداومی می‌شود که اغلب در نواحی خاصی از سر احساس می‌گردد. در برخی موارد، تومور با فشردن سینوس‌های وریدی مغز، باعث اختلال در تخلیه خون و افزایش فشار موضعی می‌شود که خود منجر به سردرد می‌گردد.

در تومورهای بزرگ یا نزدیک ساقه مغز، اختلال در جریان خون و اکسیژن‌رسانی نیز ممکن است به تشدید سردرد کمک کند. به طور خلاصه، سردرد در بیماران تومور مغزی نشانه‌ی آن است که تومور بر ساختارهای حساس جمجمه فشار وارد کرده یا باعث تغییر در جریان طبیعی مایع مغزی شده است. این علامت نباید نادیده گرفته شود و نیازمند بررسی فوری تخصصی است.

چه زمانی باید سردرد را جدی گرفت؟

همه‌ی سردرد ها نشانه‌ی تومور مغزی نیستند، اما برخی ویژگی‌ها و تغییرات در الگوی درد می‌توانند زنگ خطر باشند. آگاهی از این نشانه‌ها باعث می‌شود فرد در زمان مناسب به پزشک مراجعه کند و از پیشرفت بیماری جلوگیری شود.

اگر سردردی تازه و متفاوت از سردردهای معمول شما ایجاد شده و در طول زمان شدت آن افزایش می‌یابد، باید جدی گرفته شود. به‌ویژه زمانی که سردرد همراه با تهوع یا استفراغ صبحگاهی بدون دلیل مشخص است، یا با تغییر وضعیت بدن (مثل خم شدن یا سرفه) تشدید می‌شود.

وجود علائم عصبی همراه مانند تاری دید، دوبینی، بی‌حسی اندام‌ها، ضعف عضلانی، اختلال گفتار، تغییر در رفتار یا کاهش حافظه نیز نشانه‌ی مهمی است.